Ripozu en paco

Kelkajn tagojn post Kristnasko en la jaro 1914, mia avino , Annie [pr. Ani] estis ĉehejme en Kardifo. Kun ŝia patrino ŝi netigis la domon post la Kristnaskaj festoj. Kvar tagojn pli frue, la familio kunvenis por la tradicia tagmanĝo la 25-an de decembro. Kune ili ĉeestis la matenan Diservon ĉe la loka preĝejo kaj tiam hejmenvenis manĝi kune. Fakte la Diservo estis pli plensiga ol kutime. Ĉar mankis familianoj ĉi-jare, la unua Kristnasko de la Unua Mondmilito. La edzo de Ani, mia avo Fred Eason [pr. fred ison] estis en Francio kun la armeo. Ili havis 24 jarojn kaj estis geedzoj ekde nur unu jaro. Ani atendis ŝian unuan infanon.

Post iom da laboro, mia pra-avino faris teon kaj la du virinoj, patrino kaj filino, sidis kune apud la kuireja tablo en la domo kie mi nun loĝas. Subite, ekmalfermis la pordon kaj enkuris mia pra-onklo, Arturo, la frato de mia avino.

'Mi iros al la milito!' li kriis. Fervorigita de la propagando pri la 'gloro servi sies nacio en la armeo' li venis tuj de la rekrutiga oficejo en centra Kardifo. Li estis aliĝinta al la Kimra Regimento de la Brita Armeo.

Fakte, oni devis esti 18-jaraĝa aliĝi al la milito je tiu epoko. Arturo, kiu naskiĝis en marto de 1899, havis nur 15 jarojn. Lia milita enregistro montras ke li estis mensoginta pri lia naskiĝdato kaj estis dirinte ke li naskiĝis en 1896.

Post malmultaj monatoj li estis sendita al Francio al la front-linio. La jenan foton li sendis al Ani, lia fratino. Tre maltrinkvila, mia avino skribis leteron al ŝia edzo por rakonti kio okazis. Mia avo, kiu jam estis vidinte la terurajn batal-kondiĉojn respondis: 'ne estas loko por infano - faru vian eblon ke li estu sendata hejmen'. Ani kaj ŝia patrino skribis al la milit-oficejo.

En septembro de 1916, Arturo estis fine sendita hejmen al Kardifo ĉar ankoraŭ tro juna (li havis tiam 17 jarojn).

En julio 1917, nun 18-jaraĝa, Arturo estis revokita al la militado. Li forlasis Brition por Francio sur ŝipo de la urbo Southampton [pr. proks saŭtamton].

En septembro 1917 lia raporto montras ke li perdis lian mon-pagon dum 5 tagoj pro ŝerco kiun li kaj geamikoj faris al kunulo. Kio estis la ŝerco, ni ne scias, sed ŝajne li ne estis perdinte lian bonhumoron.

La 22-a de aprilo 1918, kelkajn tagojn post lia 19-a naskiĝtago, Arthuro pereis en batalo ĉe la 'Okcidenta Batalflanko'. Lia tombo troviĝas en la milita tombejo Bouzincourt [pr. buzankur] en Francio.

Hodiaŭ, la Armistica Tago, mi memoras mian pra-onklon Arturon, kaj ĉiujn junulojn kiuj ankaŭ fervore forkuris al la batalo. Milito ne estas glora. Ankoraŭ hodiaŭ ĝi prenas la vivon de gejunuloj ĉirkaŭ la mondo.

Je la 11-a horo, de la 11-a tago, de la 11-a monato, ni ĉiuj kune esperi ke paco venu.

Onklo Arturo, hodiaŭ mi pensas pri vi - ripozu en paco.